Andsvör o.fl.

Ég horfði á þessi myndskeið sem mikið er rætt um. Þingmaðurinn sem um ræðir hefur beðið afsökunar á ákveðnu vanmati sínu. Það er virðingarvert. Ég velti fyrir mér framgöngu þingmannanna sem töldu sig knúna til að fara í andsvör við þennan þingmann. Gerðu þessir þingmenn sér ekki grein fyrir ástandinu eða voru þeir að velta þingmanninum upp úr því? Hafi þingmennirnir gert sér grein fyrir ástandi samstarfsmanns síns og í raun notfært sér það með því að draga hann í andsvör þá finnst mér sú framganga fjarri því að hafa verið drengileg. 

Ræddu hegðun þingmanna

Hættuleg töf

Það er orðið mjög brýnt að stjórnvöld leggi línuna um það hvernig á að grípa á alvarlegum greiðsluvanda fjölskyldna vegna gengishruns og óðaverðbólgu og afleiðinga þessa tvenns á íbúðalán sem tekin voru. Því lengur sem það dregst af hálfu stjórnvalda að grípa til aðgerða sem duga því meiri líkur eru á því að greiðsluvilji þeirra, sem enn eru í skilum þverri.

Það er sama hvernig þessum málum er snúið. Vandinn verður ekki leystur nema með því að viðurkenna staðreyndir. Stór hluti þeirra fjölskyldna, sem nú eru í vanda, lagði beinharða peninga í fasteignakaup og fjármagnaði mismuninn með lántöku, stundum gengisláni, sem bankar voru iðnir við að halda að fjölskyldum. Staðan er sú að fjármunirnir sem fjölskyldur lögðu í íbúðakaupin eru oftar en ekki horfnir, brunnir upp. Eftir stendur lán með eftirstöðvum sem eru i sumum tilvikum langt umfram verðmæti eignarinnar. Allar þessar fjölskyldur stóðust öflugt greiðslumat lánastofnana áður en til lántöku kom. Greiðslumatið var gert á forsendum lánveitandans. Hann setti þar öll skilyrði. Forsendur greiðslumatsins hafa brostið. Þróun verðlags og gengis varð allt önnur en forsendur greiðslumatsins miðuðust við.

Bera lánastofnanir ekki alla ábyrgð á því að forsendur greiðslumats brustu? Voru forsendurnar sem lánastofnanir gáfu sér ekki að einhverju leyti mistök? Er þá sanngjarnt að lántakendur, sem treystu forsendum lánastofnananna, beri alla ábyrgð á forsendubrestinum? 

Það þarf að afskrifa þann hluta húsnæðisskulda sem er afleiðing forsendubrestsins. Það þarf að færa viðmiðun gengistryggðra íbúðalána sem og verðtryggðra til þess tíma áður en gengishrunið varð og áður en óðaverðbólgan fór af stað. Þá er búið að færa viðmið húsnæðislánanna við þær forsendur sem lánastofnanir sjálfar miðuðu við og lántakendurnir samþykktu.

Af hverju þarf að vera svona flókið fyrir stjórnvöld að horfast í augu við þetta? Sumir ráðamenn segja að þetta sé of dýrt. Hver er kostnaðurinn við það að þúsundir fjölskyldna missa heimili sín og lánastofnanir verða helstu eigendur húsnæðis? Það kostaði ríkissjóð mikla fjármuni að tryggja bankainnistæður þeirra sem spöruðu í því formi? Má það ekkert kosta að koma þúsundum fjölskyldna í landinu til bjargar? 

Greiðsluviljinn að hverfa

Athyglisverður hæstaréttardómur

Dómur Hæstaréttar frá því í gær um aðgang að upplýsingum um viðskipti með stofnfjárbréf er athyglisverður. Hann er fordæmisgefandi fyrir alla sem keyptu stofnfjárbréf frá 18. júlí til 7. ágúst 2007 og gerir þeim kleift að komast að því hver var seljandi bréfanna. Í þessum dómi segir:

 Í 1. mgr. 58. gr. laga nr. 161/2002 er mælt svo fyrir að stjórnarmenn fjármálafyrirtækis, framkvæmdastjórar, endurskoðendur, starfsmenn og hverjir þeir, sem taka að sér verk í þágu þess, séu bundnir þagnarskyldu um allt það, sem þeir fá vitneskju um við framkvæmd starfa sinna varðandi viðskipta- eða einkamálefni viðskiptamanna fyrirtækisins, nema skylt sé að veita upplýsingar samkvæmt lögum. Um þá þagnarskyldu, sem ákvæði þetta leggur á varnaraðila sem formann skilanefndar Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis, verður að líta til þess að sóknaraðili krefur hann ekki um upplýsingar, sem hann hefur aðgang að vegna starfsemi sparisjóðsins við miðlun verðbréfa í eigu annars manns, heldur um upplýsingar úr gögnum, sem lögð voru fyrir stjórnarfund í sparisjóðnum. Samkvæmt 2. mgr. 62. gr. laga nr. 161/2002 bar Sparisjóði Reykjavíkur og nágrennis á þeim tíma, sem sóknaraðili keypti stofnfjárbréf í honum, að færa skrá um stofnfjáreigendur og skyldu þeir allir eiga aðgang að henni. Augljóst er að samanburður á slíkri skrá frá einum tíma til annars getur í einstaka tilvikum sýnt hverjir hafi átt viðskipti sín á milli um stofnfjárbréf í sparisjóði. Með því að stofnfjáreigendum er að lögum tryggður aðgangur að skrá, sem leitt getur þetta í ljós, geta upplýsingar til kaupanda stofnfjárbréfa um það eitt, hver seljandi þeirra hafi verið, ekki varðað viðskipta- eða einkamálefni seljandans þannig að stjórnarmönnum eða starfsmönnum sparisjóðs sé óheimilt að veita þær vegna ákvæðis 1. mgr. 58. gr. laga nr. 161/2002. Þegar af þessum sökum verður varakrafa sóknaraðila tekin til greina á þann hátt, sem í dómsorði segir.

Hafa verður í huga að í þeim tilvikum þegar kaupendur keyptu af stjórnarmönnum verður að telja að ójafnræði hafi verið í viðskiptunum í ljósi þess að stjórnarmenn bjuggu yfir mikilvægum upplýsingum um verðmæti félagsins sem ekki höfðu verið gerðar opinberar á þessum tíma.

Af dómnum leiðir væntanlega að þeir sem keyptu stofnfjárbréf á þessu tímabili og sem vilja komast að því hver var seljandi bréfanna geta beint fyrirspurn um þetta til skilanefndar SPRON.

Upplýsi um seljanda stofnfjárbréfa

Grein sem segir allt sem segja þarf

Grein Ragnhildar Sverrisdóttur blaðamanns í opnu Morgunblaðsins segir allt sem segja þarf um þessa dómaraumræðu á EM. Ég er sammála hverju orði sem hún segir.

EM: Ég vil dómara með typpi

Hárrétt hjá Lilju Mósesdóttur

Það er hárrétt hjá Lilju Mósesdóttur, þingmanni VG að til almennra aðgerða verður að grípa vegna greiðsluvanda heimilanna. Það er einnig rétt hjá henni, og í samræmi við það sem ég bloggaði fyrr í dag, að stjórnvöld verða að sýna þar frumkvæði. Þetta frumkvæði þarf að koma strax og til aðgerðanna þarf að grípa svo fljótt sem verða má. Það hefur raunar dregist alltof lengi af hálfu stjórnvalda að horfast í augu við þessar augljósu staðreyndir. 

Staðreyndirnar liggja skýrar á borðinu. Allar forsendur fyrir lántökum þúsunda fjölskyldna vegna húsnæðiskaupa brustu vegna óðaverðbólgu og gengishruns. Á óðaverðbólgunni og gengishruninu bera þessar fjölskyldur enga ábyrgð, ekki frekar en þjóðin ber ábyrgð á Icesave þó hún verði að axla þá ábyrgð. 

Fjárfesting í íbúðarhúsnæði hefur aldrei verið talin áhættufjárfesting hér á landi. Þvert á móti hefur fjárfesting í íbúðarhúsnæði verið ein meginsparnaðarleið flestra. Þúsundir fjölskyldna standa frammi fyrir þeirri staðreynd að beinhörðu peningarnir sem settir voru í fjárfestingu íbúðarhúsnæðis eru brunnir upp. Höfuðstóllinn er horfinn. Stjórnvöld ákváðu strax að verja eignir á bankareikningum, umfram það sem skylt var. Eiga þeir sem áttu sparnað sinn í húsnæði ekki sambærilegan rétt á því að sú eign sé í einhverju varin?

Vaxandi þrýstingur á að afskrifa íbúðalán

Bankarnir?

Á það að velta á því við hvaða banka skuldarar skipta hvaða afgreiðslu mál þeirra fá? Það hljómar ekki vel. Eðlilegra sýnist, m.a. í ljósi þess að bankarnir eru nú meira og minna í eigu ríkisins, að stjórnvöld setji reglurnar og bankarnir framkvæmi þær? Hugmynd Sigurðar Guðjónssonar lögmanns, sem hann lýsti í fjölmiðlum bæði í gær og fyrradag, er áhugaverð og hlýtur að vera af þeim toga að skuldarar skoði. Aðgerða er þörf. Ef stjórnvöld fara ekki að gera eitthvað í málum þurfa skuldarar að knýja fram aðgerðir. Þeir hafa margar leiðir til þess. Leið Sigurðar er ein þeirra.

Bankarnir skoða leiðir til að skuldbreyta íbúðalánum

Fleiri brýn verkefni bíða ...

Icesave umræðan í sumar hefur verið mikilvæg og skilað því samkomulagi sem fyrir liggur um fyrirvara. Skv. fréttum á að hnykkja enn á fyrirvörum milli 2. og 3. umræðu. En svo þarf að fara að ljúka þessu máli. Fjölmörg brýn úrlausnarefni hafa verið í biðstöðu hjá stjórnvöldum vegna umfjöllunar þingsins á Icesave og vegna EB umræðunnar í sumar. Nú þarf að fara að huga að þessum málum. Stendur þar hæst slæm skuldastaða heimila og fjölskyldna og brýnar aðgerðir sem þar þarf að grípa til. Þau mál þola ekki mikið meiri bið.

Funda um Icesave

Að láta ekki segjast ...

Mér finnst 80 þús. kr. sekt fyrir þessi tvö hraðabrot ekki mikil sekt. Af hverju var maðurinn einfaldlega ekki sviptur ökuréttindum í seinna skiptið. Getur brotaviljinn verið einbeittari?

Stöðvaður tvisvar fyrir hraðakstur með 13 mínútna millibili

Kaupthinking

Athyglisvert myndband.

Ég hnaut sérstaklega um setninguna: We think we can continue to grow the same way we always have by outwitting beaurocracy ...

Skyldu þeir vera að vísa til eftirlitsstjórnvalda eins og FME og Seðlabankans með þessari tilvísun?

Gamalt Kaupþingsmyndskeið vekur athygli

Loksins ...

er kominn nýr tónn hjá ráðherra í ríkisstjórninni sem gefur til kynna að það sé að renna upp fyrir ríkisstjórninni að það verður að taka á skuldum heimilanna með öðrum hætti en hingað til hefur verið talað um.

Greiðsluvilji fjölskyldna er að hverfa, því það er svo tilgangslaust hjá mörgum að halda þessu áfram. Í útvarpinu í gær kom í ljós að 20 þús. einstaklingar eru komnir í alvarleg vanskil og reiknað er með að 10 þús. bætist í þann hóp á næstu vikum.

Öll Icesave umræðan hefur að mínu mati ýtt undir minnkaðan greiðsluvilja fjölskyldna. Af hverju? Við sem þjóð viljum í Icesave setja fyrirvara um það að ef illa gengur þá ætlum við ekki að borga. Fjölskyldur setja samasem merki milli þessarar umræðu og sinnar stöðu með þeim afleiðingum að greiðsluviljinn þverr.

Þetta eru staðreyndirnar sem ríkisstjórnin þarf að horfast í augu við. Orð félagsmálaráðherra benda til að ríkisstjórnin sé loksins komin í stellingar til að viðurkenna þennan raunveruleika og grípa til aðgerða sem byggjast á honum. Kannski hillir loksins undir skjaldborgina sem lofað var í febrúar.

Ráðherra vill afskrifa skuldir