Meira um öldrunarmál

Við byrjuðum gærdaginn á Stykkishólmi, á sjúkrahúsinu. Þar eru níu skilgreind hjúkrunarrými fyrir aldraða, sum í fjölbýli, því miður. Dvalar- og hjúkrunarheimilið á Stykkishólmi er barn síns tíma eins og margar öldrunarstofnanir sem við höfum heimsótt á ferð okkar. Upphaflega var húsnæðið byggt sem heimavist við skóla en var síðar breytt í dvalarheimili. Eftir því sem íbúarnir á heimilinu hafa elst, hefur hjúkrunarrýmum fjölgað. Hjúkrunarrýmisaðstaðan er þó bágborin, en allir eru þó í einbýlum, en herbergin eru mjög lítil. Snyrtingar eru fáar, þannig að margir íbúar eru um hverja og eina. Þetta er ekki í samræmi við kröfur nútímans, þar sem ætlast er til að sérsnyrting fylgi hverju herbergi. Á heimilinu eru 20 einstaklingar, 10 í dvalarrýmum og 10 í hjúkrunarrýmum.

Árið 1986 voru teknar í notkun íbúðir fyrir aldraðra á Ólafsvík og húsnæðið kallað Jaðar. Nú, tuttugu árum síðar, eru á stofnuninni 15 einstaklingar, 10 á hjúkrunarrýmum og 5 á dvalarrýmum. Aðstaðan er þokkaleg og meira í takt við nútímakröfur. Íbúðum hefur verið breytt í tvö aðskilin rými og deila tveir snyrtingu. Búið er að teikna viðbyggingu fyrir hjúkrunardeild með 12 hjúkrunarrýmum.

Á Grundarfirði er Fellaskjól, íbúðir fyrir aldraðra, teknar í notkun 1988. Stofnunin hefur leyfi fyrir 10 hjúkrunarrými og 7 dvalarrými en vegna plássleysis eru þar í notkun 8 hjúkrunarrými og 4 dvalarrými. Aðstaðan er allgóð. Allir í einbýli, með sérsnyrtingu, en hjón eru þó saman í í rými. Rými vantar þó fyrir ýmsa stoðþjónustu og er áhugi á að byggja við stofnunina, til að bæta við rými fyrir slíka þjónustu. Sveitarfélagið hefur einnig byggt samtals 15 íbúðir fyrir aldraða í námunda við Fellaskjól.

Alls staðar var sérlega vel tekið á móti okkur og ánægjulegt að sjá hve mikill metnaður er lagður í þjónustu við eldri borgara. 

Ferðin var fróðleg og gagnleg - en vekur margar ágengar spurningar, m.a. um áherslur í öldrunarþjónustu. Fyrir aldarfjórðungi eða svo var ég deildarstjóri öldrunarmála í heilbrigðisráðuneytinu og fór sem slík með sömu nefnd í skoðunarferð um Vesturland. Það kom mér mest á óvart hvað lítið hefur í raun breyst á þessum aldarfjórðungi, annað en að búið er að fjölga hjúkrunarrýmum til samræmis við að öldruðum fjölgar á svæðinu. Enn virðist megináherslan í málum aldraðra vera á stofnanir og stofnanavistun. Ég hefði kosið að sjá meiri áherslu á að bæta og efla heimilishjálp og heimahjúkrun. Öflug þjónusta af slíku tagi gerir einstaklingum kleift að vera á eigin heimili sem lengst. Með því er tíminn sem aldraður einstaklingur þarf hugsanlega að dvelja á öldrunarstofnun styttur umtalsvert. Enda bendir flest til þess að óskir aldraðra eru þær að búa heima hjá sér sem lengst, með stuðningi, eftir því sem þarf. Það er umhugsunarefni að meðaldvalartími aldraðra í Danmörku á hjúkrunarstofnun er 2 ár, í Reykjavík er hann 3 ár og úti á landi er hann 3,7 ár. Þessar tölur segja mér að aldraðir séu að fara of snemma inn í hjúkrunarrými.

Ríkið greiðir tæplega 6 m.kr. á ári fyrir dvöl aldraðs einstaklings í hjúkrunarrými af því tagi sem við skoðuðum. Ég held að þeim fjármunum megi verja með mun hagkvæmari hætti í heimaþjónustu og bregðast þannig við skýrum óskum aldraðra um áherslur á þessu sviði.