Andmælareglan

Andmælareglan er einn hornsteina stjórnsýsluréttarins og var lögfest með 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Greinin er svohljóðandi:

Aðili máls skal eiga þess kost að tjá sig um efni máls áður en stjórnvald tekur ákvörðun í því, enda liggi ekki fyrir í gögnum málsins afstaða hans og rök fyrir henni eða slíkt sé augljóslega óþarft. (Leturbreyting DP.)

Í skýringum með 13. gr. segir (sjá frumvarp til stjórnsýslulaga, aðgengilegt á: http://www.althingi.is/altext/116/s/0505.html):

Kjarni andmælareglunnar er að ekki verði tekin ákvörðun um réttarstöðu aðila fyrr en honum hafi verið gefinn kostur á því (a) að kynna sér málsgögn og málsástæður sem ákvörðun byggist á og (b) að tjá sig um málið. Í reglunni felst að aðili máls, sem til meðferðar er hjá stjórnvaldi, á að eiga kost á því að tryggja réttindi sín og hagsmuni með því að kynna sér gögn máls og málsástæður er ákvörðun mun byggjast á, leiðrétta fram komnar upplýsingar og koma að frekari upplýsingum um málsatvik áður en stjórnvald tekur ákvörðun í máli hans.

Lagaákvæðið er auðskilið og ljóst. Ákvörðun, t.d. ákvörðun um áminningu, má ekki taka fyrr en búið er að veita þeim andmælarétt, sem hugsanleg ákvörðun snýr að. Réttur til andmæla er því ekki einvörðungu góð stjórnsýsla heldur er hann lögboðinn skv. stjórnsýslulögum.

Fyrir mörgum árum, meðan ég var lögfræðingur í ráðuneyti, lærði ég að í andmælaréttarbréfi verður orðalag að verða hlutlaust og með engum hætti má gefa til kynna í slíku bréfi að ákvörðun um áminningu liggi þegar fyrir. Það vekur því athygli að í andmælaréttarbréfi ráðherra eru engir fyrirvarar. Þvert á móti. Boðskapur ráðherra er skýr. Hann er búinn að taka ákvörðun. Fyrirsögn bréfsins er: Tilkynning um fyrirhugaða áminningu. Strax í byrjun bréfsins segir að ráðgert sé að áminna.  Andmælaréttarbréf ráðherrans virðist því þjóna þeim tilgangi einum að geta sagt, eftirá, að andmælaréttar hafi verið gætt. Slíkur andmælaréttur er lögleysa og um leið afleit stjórnsýsla.

Það vekur furðu að lögleysa af þessu tagi skuli viðhöfð af hálfu ráðherra ekki síst þegar tilefni aðgerða ráðherrans er sagt vera meint brot á góðum starfsháttum í opinberu starfi. 

Ráðherra ætlar að áminna forstjóra

Athugasemdir

[Hrólfur Þ Hraundal, 4.4.2010 kl. 15:53]

Aftur og aftur fara þessi einstökustu stjórnvöld Íslandssögunnar á skjön við það sem við einfaldir teljum vera góða stjórnsýslu og það án verulegra athugasemda.  Við einfaldir erum sjaldan löglærðir en á stundum ágætlega siðfróðir.  Þakka þér Dögg fyrir skýrt og trúverðugt mál.  

[Jóhannes Laxdal Baldvinsson, 5.4.2010 kl. 00:15]

Svo þegar aðgerðir stjórnvalda bakar skaðabótaskyldu þá er bara ríkissjóður látinn borga en enginn dreginn til ábyrgðar. Ef vel væri að verki staðið þá væri hér starfandi þingnefnd sem tæki slík mál til rannsóknar og gæti á grundvelli laga um ráðherraábyrgð nr.4, 19/02/1963, annaðhvort borið fram vantraust á einstaka ráðherra eða akveðið að vísa broti til Landsdóms.

[Sigurður Þórðarson, 5.4.2010 kl. 12:59]

Þá er ráðherra vanhæfur til að áminna því hann er búinn að gefa út að hann ætli að áminna. Svipað og dómari segðist ætla að dæma með tilteknum hætti áður en málið er flutt.  He .........................

[Gunnar Tómasson (IP-tala skráð) 5.4.2010 kl. 14:57]

Gott blogg.