Góð áminning

Fimmtudagur, 9. október 2008

Það er gott að minna á það að það eru ekki einvörðungu örfáir "auðmenn" að tapa peningum með yfirtökum á Landsbanka Íslands og Glitni, þó fjárhæðirnar sem þeir tapa séu mestar. Þúsundir einstaklinga, almenningur í landinu, svaraði kalli stjórnvalda, um að sýna tiltrú á hlutabréfamarkaðinn, og fjárfesti í hlutabréfum. Almenningur hefur tapað stórum fjárhæðum á hruni bankanna. Margir í þessum hópi voru búnir að tapa miklu þegar FL Group fór. Rétt er að minna á að hluthafarnir í FL Group fengu bréf í Glitni þegar FL Group var tekið af markaði. Almenningur er líklega að tapa hlutfallslega miklu hærri fjárhæðum en "auðmennirnir".

Það er ástæða til að minna á það að í gegnum tíðina hefur ýmislegt verið gert til að hvetja almenning til að spara með fjárfestingu í hlutabréfum. Almenningur hefur svarað því kalli vel og með því átt þátt í að hér byggðist upp virkur verðbréfamarkaður. Jafnframt hygg ég að almenningur hafi treyst því að eftirlitið með þessum markaði og almenningshlutafélögum væri traust og öflugt.

Það sem gerst hefur síðustu daga hefur vakið fjölmargar spurningar. Eftirfarandi fréttir eru á heimasíðu Fjármálaeftirlitsins, annars vegar 6. febrúar 2008 og hins vegar 14. ágúst 2008, báðar undir fyrirsögninni: Íslensku bankarnir standast álagspróf FME.

Í fréttinni 6. febrúar 2008 segir m.a. (en fréttin í heild er hér):

Fjórir stærstu viðskiptabankarnir (innskot DP - hér er vísað til Glitnis, Kaupþings, Landsbanka Íslands og Straums) standast allir álagspróf Fjármálaeftirlitsins sem eftirlitið framkvæmir með reglubundnum hætti. Álagsprófið gerir ráð fyrir að fjármálafyrirtæki standist samtímis áföll í formi tiltekinnar lækkunar á hlutabréfum, markaðsskuldabréfum, vaxtafrystum/virðisrýrðum útlánum og fullnustueignum og áhrifa af lækkun á gengi íslensku krónunnar án þess að eiginfjárhlutfallið fari niður fyrir lögboðið lágmark.

Vakin er athygli á að álagsprófið miðast við stöðuna á viðkomandi tímapunkti. Eiginfjárhlutföll bankanna í árslok 2007 endurspegla þegar áhrif af óróa á fjármálamörkuðum á seinni hluta ársins, þ.e. áður en áhrifin af álagsprófinu eru reiknuð. Til viðbótar hinu formlega álagsprófi framkvæmir Fjármálaeftirlitið ýmis álagspróf eftir því sem ástæða þykir til.

Jónas Fr. Jónsson, forstjóri FME, segir niðurstöðu álagsprófsins sýna að að eiginfjárstaða íslensku bankanna sé sterk. "Niðurstöður álagsprófsins sýna að eiginfjárstaða íslensku bankanna er sterk og þeir geta staðið af sér veruleg áföll. Sterk eiginfjárstaða er sérlega mikilvæg í ljósi þess óróa sem verið hefur á alþjóðlegum fjármálamörkuðum".

Í fréttinni 14. ágúst 2008 segir m.a. (fréttina í heild má lesa hér):

Fjórir stærstu viðskiptabankarnir (innskot DP: hér er vísað til Glitnis, Kaupþings, Landsbanka Íslands og Straums) standast allir álagspróf Fjármálaeftirlitsins sem eftirlitið framkvæmir með reglubundnum hætti. Álagsprófið gerir ráð fyrir að fjármálafyrirtæki standist samtímis áföll í formi tiltekinnar lækkunar á hlutabréfum, markaðsskuldabréfum, vaxtafrystum/virðisrýrðum útlánum og fullnustueignum og áhrifa af lækkun á gengi íslensku krónunnar án þess að eiginfjárhlutfallið fari niður fyrir lögboðið lágmark.
Vakin er athygli á að álagsprófið miðast við stöðuna á viðkomandi tímapunkti. Eiginfjárhlutföll bankanna í lok annars ársfjórðungs 2008 endurspegla þegar áhrif af óróa á fjármálamörkuðum á seinni hluta ársins 2007 og fyrri hluta þessa árs, þ.e. áður en áhrifin af álagsprófinu eru reiknuð. Til viðbótar hinu formlega álagsprófi framkvæmir Fjármálaeftirlitið ýmis álagspróf eftir því sem ástæða þykir til.

Jónas Fr. Jónsson, forstjóri FME: "Niðurstöður álagsprófsins sýna að eiginfjárstaða bankanna er sterk og getur þolað töluverð áföll. Stjórnendur og hluthafar bankanna þurfa að leggja áherslu á að viðhalda sterkri eiginfjárstöðu og jafnvel efla hana, en eiginfjárþörfina þarf reglulega að endurmeta með hliðsjón af mismunandi áhættuþáttum í rekstri og stefnu hvers fyrirtækis."

Örfáum vikum eftir að seinna álagspróf ársins hefur verið gert hafa skilanefndir í krafti neyðarlaga tekið við rekstri tveggja af þessum fjórum bönkum og blikur eru á lofti varðandi framtíð þess þriðja. Var aldrei neitt að marka þessi álagspróf eða eru þau svona ófullkomin að þau gerðu ekki ráð fyrir jafnmargþættum vanda og upp kom? Og ef svo er, þýðir það ekki í raun að það var aldrei neitt að marka þau og þau gáfu því öllum, líka hinum almenna fjárfesti, algerlega falskt öryggi? Þessum spurningu og fleirum af sama toga sýnist þurfa að svara þegar tóm gefst til.